περί μοναδικών Καραγάτσιων στιγμών

    Η θεωρία του "απολλωνείου" Έλληνα, που στέκεται αντιμέτωπος στο "φαουστικό" σύγχρονο Ευρωπαίο -το γόνο των γερμανικών φυλών- δεν την έπειθε απόλυτα. Μελετώντας τις τραγωδίες, διαπιστώνουμε πως το ερωτικό πάθος είναι στον αρχαίο Έλληνα το ίδιο κυρίαρχο, όπως και στο σημερινό Ευρωπαίο : πάθος που συνταυτίζει τον έρωτα με το θάνατο. Με τη διαφορά ότι οι Έλληνες, έχοντας αναγάγει τον έρωτα στη σφαίρα του θεϊκού, τον περιπλέκουν με το θέλημα της θεότητας και τον παρουσιάζουν σαν όργανο της θεϊκής αυταρχικότητας. 

    Απεναντίας, ο γερμανο-χριστιανικός άνθρωπος έχει κατατάξει τον έρωτα ανάμεσα στα αντιθεϊκά, τ'ανήθικα και ντροπιασμένα πάθη, από τα οποία χρωστάμε να λυτρωθούμε όσο ζούμε, αν δεν θέλουμε να τιμωρηθούμε στη μεταθανάτια ζωή. Αυτό το αντιφυσιολογικό αντίκρισμα μιας εντελώς φυσιολογικής κατάστασης δεν μπορούσε παρά να περιβάλει τον έρωτα με ζοφερότητα "φαουστική", καθαυτό αντίθετη από την "απολλώνεια" φωτεινότητα της ελληνικής ερωτικής βιοθεωρίας. Συνεπώς η αντίληψη ότι ο έρωτας των Ελλήνων ήταν πιότερο εγκεφαλικός παρά ψυχικός είναι σφαλερή.

    Με το ίδιο δυνατό ψυχικό πάθος ερωτεύονται κι οι Έλληνες μόνο που πιστεύοντας στη θεϊκή προέλευση και τη θεϊκή υφή του έρωτα, δεν είχαν την αγωνία της αμαρτίας και του ηθικού λυτρωμού. 

Ναι το ίδιο ακριβώς πάθος. 

   Γιατί ο Βέρθερος που αυτοκτονεί, ο Οθέλλος που σκοτώνει από ζηλοτυπία κι η βασίλισσα Άννα που ερωτεύεται τον αδελφό και φονιά του άντρα της είναι παθιασμένοι εραστές από τη Μήδεια, που σκότωσε τα παιδιά της για να εκδικηθεί τον άπιστο εραστή της και πατέρα τους; Ποιος φαουστικός Γερμανοχριστιανός άγγιξε τον ερωτικό παραλογισμό αυτής της απολλώνειας Ελληνίδας;

Η μεγάλη Χίμαιρα

Μ. Καραγάτση

Zoe

ésta es una obra de ficción.
La razón por la cual algunos de sus personajes podrían
parecerse
a personas de la vida real,
es la misma por la cual algunas
personas de la vida real
parecen
personajes de novela.
Nadie, por lo tanto, tiene
derecho
a sentirse incluido en este libro.
Nadie, tampoco, a sentirse
excluido.

Palinuro de Mexico
Fernando del Paso

περί εσωτερικής επανάστασης

καταπιάνομαι: [κατά + πιάνομαι]. Ασχολούμαι εντατικά με κάτι.

θα προσθέσω ασχολούμαι εντατικά και με πάθος με κάτι. Οι Άγγλοι νομίζω έχουν μια εξίσου ωραία έκφραση: "throw myself into something". (Ρίχνω/βουτάω τον εαυτό μου μέσα σε αυτό το κάτι). Ασχολούμαι με όλη μου την καρδιά... βάζω και την ψυχή μου. 

Σκέφτομαι μέρες πόσο υπέροχη γεύση θα είχαν όλα αυτά που "πιάνουμε", αν καταπιανόμασταν με καθένα από αυτά.

Αχ... "Μου λείπει η αίσθηση να καταπιάνομαι." 

~ Παράλληλα πάντα εξασκώ την παρατήρηση. Φοβάμαι ανέκαθεν την ανάλυση, την συζήτηση γύρω από θέματα μη απτά, ίσως γιατί ξέρω πόσο εύκολα μέσα από αυτά τα "θεωρητικά", παρεκκλίνω απ'τις καθημερινές άμεσες ανάγκες της ζωής. (Μια συνέντευξη, την δουλειά, την σχολή, τη γνώση που θα πρέπει να αποδείξω πως κατέχω, την πεποίθηση πως την κατέχω εφησυχάζοντας τις ανασφάλειες και τα συμπλέγματά μου). Θεέ μου πόσο νευρωτικοί γινόμαστε μεγαλώνοντας...  Ο Δ. μου έλεγε, και κατά πως φαίνεται έχει δίκιο, ότι η παρατήρηση είναι καλή. Είναι προσόν!, η συνήθεια να παρατηρείς. Η παρατήρηση σου ανοίγει παράθυρο στη γνώση. Αν κάτι είναι εκεί και δεν το παρατηρείς, τότε πολύ πιθανόν το αγνοείς. Εσκεμμένα ή μη. 
Υπάρχει λοιπόν σημείο που δεν το γνωρίζεις, ή δεν θέλεις να το γνωρίζεις. Τότε η μέρα που οι καταστάσεις θα σε αναγκάσουν να το γνωρίσεις, θα σε βρεις πολύ πιθανόν απροετοίμαστο. Και δεν είναι πάντα ευχάριστη εμπειρία...

~ Μια άλλη νύχτα γυρνώντας με το μετρό από κάπου, αναλογιζόμουν τις συνήθειες. Αναλογιζόμουν τις συνήθειες σε σχέση με την νεανικότητα του κάθε ανθρώπου. Έλεγε ο γυμναστής στην εκπομπή της μεσημεριανής καναπεδάτης εκπομπής : "Το νόημα είναι στην άθληση και την σωστή φυσική κατάσταση να μένουμε εξίσου λειτουργικοί, όσο όταν ήμαστε ως παιδιά. "Να μπορούμε πάντα να κάνουμε κυβιστήσεις και ανακυβιστήσεις, τροχούς και κατακόρυφα. 
Τα κατακόρυφα σκέφτηκα δεν είναι άσχημα. Σου επιτρέπουν να αλλάζεις οπτικό πεδίο. Να αλλάζεις οπτική γωνία του κόσμου και της τάξης πραγμάτων γύρω σου. Κι ύστερα σκέφτηκα πως αυτό είναι η νεανικότητα. Είναι να μένεις λειτουργικός, ψυχή τε και σώματι ως άλλοτε, ως παιδί. Να μπορείς να εναλλάσσεις τις ασχολίες σου και να καταπιάνεσαι με αυτές κατά βούληση και όταν θέλεις γιατί έχεις όρεξη και γιατί ξέρεις πως μπορείς. Πως είσαι για τα πάντα ικανός. (οκ ίσως όχι για τα πάντα, μα για τόσα πολλά και τρομερά!). Να πωρώνεσαι, όχι με την έννοια της εξάρτησης, αλλά επειδή καταπιάστηκες και ξεχάστηκες εκεί μέσα. Και δεν πειράζει που ξεχάστηκες. Δεν σε έστησες με τα χέρια ψηλά στον τοίχο και ένα περίστροφο στον κρόταφο επειδή καταπιάστηκες με κάτι που δεν έχει να κάνει με καθήκοντα και υποχρεώσεις του καθωσπρεπισμού της ζωής σου ως ενήλικας. Δεν σε κατέδωσες στις αρχές του άγχους για υπέρμετρη ανεμελιά και ελαφρομυαλιά.

Η νεανικότητα κερδίζεται με την δύναμη να λες όχι στις λάθος εξαρτήσεις. Στις εξαρτήσεις που σου υποδεικνύουν ότι ΕΤΣΙ πρέπει να γίνονται τα πράγματα, και του "ΞΕΡΩ ΕΓΩ...", της παρωπιδικής νοοτροπίας του "δεν-θέλω-να-ξεβολευτώ".
"Θα πηγαίνω πάντα από αυτόν το δρόμο προς το σπίτι μου, τι κι αν έχουν φτιάξει έναν καινούργιο χωρίς φανάρια απ'όπου κερδίζω 7λεπτά και βενζίνη. Εγώ θα πηγαίνω, όπως πήγαινα από εκείνο το δρόμο γιατί έτσι έμαθα να κάνω." 
"Ξέρω έχει χαλάσει ο εκτυπωτής, αλλά δεν είναι η ώρα να αγοράσω καινούργιο. Οι εκτυπωτές άλλωστε είναι ακριβοί."
κι ούτε σου πάει ο νους να ψάξεις πραγματικά να δεις πόσο κοστίζει ένας, ούτε σου πάει το μυαλό να ψάξεις κάποιον να σου τον επισκευάσει. Ούτε κατά διάνοια να καταπιαστείς εσύ ο ίδιος με τον οδηγό, να προσπαθήσεις να τον φτιάξεις. 

Εκείνο το βράδυ το ίδιο λοιπόν στο δρόμο από το μετρό προς το σπίτι αναλογιζόμουν πως εισάγει κανείς μια υγιή συνήθεια στο καθημερινό του ρολόι. Πως ξεφεύγει από μια συνήθεια που τον καθιστά μεσήλικα ήδη από τα 20; από τα 18; Εφήυρα ένα σενάριο που θα μπορούσε να καμωθεί την απάντηση. Σκέφτηκα : "Θα πρέπει ίσως να σεβαστώ ένα τέτοιο χρονικό διάστημα προσπάθειας εισαγωγής ή κατάρριψής της εκάστοτε καλής ή κακής συνήθειας ως ότου παραγραφεί η προηγούμενη που ήταν στην θέση της." Για παράδειγμα αν είμαι 3 χρόνια καπνιστής, θα πρέπει να περάσω 3 χρόνια "καθαρός" για να καμωθώ πως τώρα ίσως να μην είμαι πλέον. Τώρα, μετά από όλον αυτόν τον καιρό, ίσως δεν με αγγίζει αν κάποιος δίπλα μου καπνίζει και εγώ "δεν μπορώ". Ίσως το "δεν μπορώ" στον χρόνο αυτό μεταμορφώνεται στο "δεν θέλω, ή δεν με αφορά καν". 
Έτσι και με τον χρόνο μπροστά στις οθόνες. Τον χρόνο της εικόνας και της δημοτικότητας. Της γνώμης των άλλων. Της σύγκρισης. Της υπέρμετρης πληροφορίας που απλώς επιτρέπω να με διασχίζει χωρίς με τίποτα να καταπιάνομαι. Χωρίς τίποτα να φιλτράρω και να βάζω στον σάκο των κρυμμένων μου θησαυρών. Παρά μόνο το άγχος, την σύγκριση, την ανεπάρκεια, το δράμα. 
Σκέφτομαι πόσα χρόνια "προϋπηρεσίας" στα "θρανία" τους. Κλείνω κοντά μια δεκαετία; Ξέρω πως δεν μπορώ να προσάψω τίποτα σε κανένα. Ήθελα να έκανα χορό, να μάθαινα για τον Ιρβινγκ Λανγκμουιρ, να ήξερα να σου πω πως μόνο τα D σάκχαρα συναντώνται στην φύση, να έπαιζα κιθάρα πιο συχνά και να καταπιανόμουν με καινούργια κομμάτια, να διάβαζα κι άλλα βιβλία του Μπουκάι και να ανακάλυπτα και άλλους σαν τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη και να διάβαζα τον Άρη τον αρχηγό των Ατάκτων, να έπαιζα τένις πιο συχνά και να γνώριζα τους ανθρώπους, όπως ο Ζοφρέυ ή η Βανέσα. Αντ'αυτού μπορώ να σου πω για καμιά δεκαριά συναυλίες που θα παίξουν το καλοκαίρι και με ενδιαφέρουν αλλά τελικά δεν θα πάω. Για ένα ταξίδι στην Ιταλία, στην Σκωτία και την Λατινική Αμερική που λιγουρεύτηκα, αλλά κρίθηκαν απ' το βαρεμένο μου σαρκίο μακρινά.. και άλλα τέτοια γεροντίστικα. 

Ξέρεις, δεν ήξερα ποτέ να κάνω κατακόρυφο. Ούτε στο Δημοτικό. 

Να μωρέ...
Ήθελα να τολμούσα να κάνω κατακόρυφα.

 "Ο Δ. μου έλεγε, και κατά πως φαίνεται έχει δίκιο, ότι η παρατήρηση είναι καλή. Είναι προσόν!, η συνήθεια να παρατηρείς." Τουλάχιστον εξασκώ ακόμα την παρατήρηση.

post-it

- Δεν γίνεται να αρέσουμε σε όλους, και δεν μας νοιάζει κιόλας. 

- δώσε χώρο σε όποιον αξίζει να είναι στη ζωή σου να προσπαθεί γι'αυτό. Μη χαρίζεσαι απτόητα. Μη σκορπίζεσαι. 



ΑΝ

passersby night

I blink in another boring day

I see all these people 

Don't know what to say
Things gonna change, I heard
By the time I'm gonna be dead

What a wonderful, wonderful world
What a wonderful, wonderful world

Now I've got no girl to talk
So I just have to walk
I can't feel myself anymore
I can't sleep till its dawn
I see all these people all around
They don't even make a sound

What a wonderful, wonderful world
What a wonderful, wonderful world

I wake up one morning
and I realise I'm gone
There is only one thing left to do
and that is to ride on
So I'm gonna ride on
I'm gonna ride on

in this wonderful, wonderful world.

What a wonderful, wonderful world

and I stay thankful for the passersby

smoothening my heart

oh those passersby...

αν η επανάσταση δεν είναι εσωτερική, δεν είναι τίποτα

"Η ρυθμική αμεσότητα της καθομιλουμένης της πρώτης εκδοχής φέρνει στο νου τις αυτοσχεδιαστικές συγκοπές της τζαζ, ενώ τονίζει συγχρόνως τη δύναμη του καθημερινού. Αναζητώντας τις ρίζες του ανθρώπινου συνόρου όπου η τέχνη συναντά τη συνομιλία, ο Κέρουακ καταφέρνει να συγχρονίσει την εμπειρία με την αφήγηση. Η ανησυχία του Τζακ, για παράδειγμα, φανερώνεται από τις επαναλήψεις του, μια τεχνική που εμφανίζεται σ'όλο το κείμενο. Επιπλέον, ο Κέρουακ χρησιμοποιεί μόνο μια άνω τελεία κι έτσι οι προτάσεις δεν έχουν τον ίδιο βαθμό συντακτικής ιεραρχίας και αιτιότητας που υπάρχει στην τελική εκδοχή. Κάθε συναίσθημα είναι εξίσου σημαντικό με το προηγούμενο, κάτι που αντιστοιχεί με την αναζήτηση της "πλάκας" που υπάρχει στο μυθιστόρημα. Οι ανεπαίσθητες αλλαγές στη στίξη δεν αλλοιώνουν απλώς το ρυθμό της φράσης, αλλά αμβλύνουν και το νοηματικό αποτέλεσμα. 

Από το χειρόγραφο μέχρι την έκδοση του 1957, οι παύλες και τα αποσιωπητικά γίνονται συχνά κόμματα. Τα κόμματα γίνονται συχνά άνω τελείες και τελείες. Η ροή διακόπτεται. Το να ακολουθείς μια παύλα από το ένα σημείο στο επόμενο χωρίς να σταματήσεις για να φτιάξεις τη δομή της αναμενόμενης λογικής μιας πρότασης αναπαριστά καλύτερα την αίσθηση ότι βρίσκεσαι πραγματικά στο δρόμο με τον Νιλ, όπως και παράθεση περιγραφών χωρίς δευτερεύουσες προτάσεις. Το "χοροπηδούσα μόνο με το βαμβακερό παντελόνι μου στο παχύ χαλί" γίνεται στην τελική εκδοχή, "χοροπηδούσα στο παχύ χαλί, φορώντας μόνο το βαμβακερό παντελόνι μου". Στην τελική εκδοχή η υγιής ισότητα όλων των εμπειριών στο παρόν περικόπτεται. Διαβάζοντας το χειρόγραφο, καταλαβαίνουμε τι εννοεί ο Κέρουακ όταν στο δοκίμιό του "Belief & Technique in Modern Prose" περιλαμβάνει ως "ουσιώδες" χαρακτηριστικό της πεζογραφίας "Υποταγμένη στα πάντα, ανοιχτή, να ακούει". Την ίδια στιγμή, το χειρόγραφο είναι μια αργκό, ένας κώδικας για μυημένους, ένας τρόπος να αλλάξουμε τους κανόνες των κανονικών αγγλικών για να τους ασκήσουμε κριτική και να τους αναθεωρήσουμε, για να αμφισβητήσουμε τον τρόπο με τον οποίο η γλώσσα θεσπίζει την εξουσία. Και, το πιο σημαντικό, είναι μια προστασία απέναντι στην αφομοίωση. 

Ο Thelonious Monk είχε πει κάποτε για τη τζαζ : "Θα φτιάξουμε κάτι που δεν θα μπορούν να το κλέψουν γιατί δεν θα μπορούν να το παίξουν".

Σε μια εποχή ελέγχου της πληροφορίας, το ξαναπλάσιμο των βασικών εργαλείων της επικοινωνίας πέρα από τα όρια του κυρίαρχου είναι ανατρεπτική τέχνη. 
Ο Κέρουακ φαίνεται ότι προσπαθούσε να καταλάβει την Αμερική με έναν τρόπο που θα περιείχε μια κρυφή διαδικασία διόρθωσης, έναν τρόπο να γιατρευτούν οι απώλειες και οι αποτυχίες που είναι έμφυτες στην ίδια την δομή της γλώσσας μας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, μετά από ένα απόγευμα με μεγάλους της τζαζ, όπως ο Dizzy Gillespie και ο Miles Davis, κατάλαβε ότι μια "τέχνη που εκφράζει τον νου του μυαλού και όχι το νου της ζωής (την ιδέα της θνητής ζωής στη γη), είναι μια τέχνη νεκρή". Όπως και οι ευρωπαίοι πρωτοποριακοί καλλιτέχνες των προηγούμενων δεκαετιών, ο Κέρουακ ήθελε να εκμηδενίσει την απόσταση ανάμεσα στη ζωή και την τέχνη. Προσπαθώντας να εξηγήσει τη σημασία του πανκ συγκροτήματος Sex Pistols, της δεκαετίας του 1970, ο Greil Marcus γράφει ότι ο δίσκος τους "έπρεπε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κάθε συγκεκριμένος άντρας ή γυναίκα έκανε τις καθημερινές του μετακινήσεις". Έτσι ακριβώς, καθώς διάβαζα το χειρόγραφο σ'ένα κοντινό μου καφέ, έπιασα τον εαυτό μου να κοιτάζει απ'το παράθυρο τους ανθρώπους να περνάνε και συνειδητοποίησα, μέσα στο ρεμβασμό μου, ότι το Στο Δρόμο πρέπει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο πίνει κανείς τον καφέ του. 


                                                                              (...)


Ο Κέρουακ σε κάνει ν'αγαπήσεις για να χάσεις τον εαυτό σου. Συντονίζεσαι με κάτι που βρίσκεται οριστικά έξω απ'τη γλώσσα -ένα αχνό βουητό επίγνωσης που μπορείς μόνο να το νιώσεις, μέχρι τον βαθύτερο πυρήνα της ύπαρξης. Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος να βιώσεις αυτό το έργο είναι μόνος μπροστά σ'ένα παράθυρο, νιώθοντας την ένταση ενός ποιήματος, ενός πίνακα, ενός τραγουδιού που είναι έτοιμο να ακουστεί, με το κεφάλι γερμένο ελαφρά προς τις αόρατες δυνάμεις που εγγυώνται πως, ότι κι αν γίνει, οι καλλιτέχνες θα συνεχίσουν, όπως λέει ο Κέρουακ, να "μεταφράζουν την παθιασμένη ένταση της ζωής". Σε τυλίγει η αίσθηση ότι σ'έχουν στοιχειώσει άνθρωποι και τόποι και συγκεκριμένες στιγμές που σε ωθούν, όπως τον Κέρουακ, στις "παρυφές της γλώσσας όπου ξεκινάει η φλυαρία του ασυνείδητου" ελπίζοντας ότι θα βρεις το μυστικό κουμπί του ΣΤΟΠ πριν το βρει αυτό που σου αποκαλύπτεται, ώστε να το κάνεις να συνεχίσει, ό,τι κι αν είναι. 

Penny Vlagopoulos

Ξαναγράφοντας την Αμερική

Το έθνος των "υπόγειων τεράτων" του Κέρουακ

https://www.youtube.com/watch?v=eojxssdyNVg

έχω ένα πανέμορφο δωμάτιο
ένα υπέροχο κρεβάτι με κάγκελα όπως το ονειρευόμουν στο πρώτο δικό μου σπίτι
και λαμπάκια από αυτά τα θερμά πολύχρωμα υφασμάτινα
και το πιο ονειρικό πάπλωμα της γης
και μαξιλάρια με πούπουλα,
και δυο πανέμορφα βάζα
και κεριά.
όχι απλά κεριά.
έχω ακόμα και ένα απίθανο κηροπήγιο-καρύδα. 
μια καρύδα που την έκανα κηροπήγιο. Την άνοιξα με τα ίδια μου τα χέρια έβγαλα το γάλα και έβαλα ένα κρεμ κερί μέσα. 

κανείς όμως δεν τα ξέρει όλα αυτά. 
κανείς σχεδόν δεν ξέρει, εκτός απ'τους ελάχιστους φίλους που μ'έχουν επισκεφθεί από χώρα μακρινή.

έχω μια υπέροχη κλίση στο σχέδιο,
και έχω και ένα χαμόγελο ζεστό, 
έχω έναν ενθουσιασμό ανυπέρβλητο με ένα ωραίο ποίημα,
μια ταινία και ένα βιβλίο που με συγκινούν,
έχω όρεξη για έρωτα,
έχω μια περιέργεια εκ φύσεως ως άνθρωπος
και όλο θέλω να ανακαλύπτω
και θέλω να παρατηρώ,
να συγκρίνω και έτσι να εξηγώ, παρόλο που ξέρω πόσο λάθος είναι.
έχω δικαίωμα να πλανώμαι.

κανείς όμως δεν τα ξέρει όλα αυτά.
κανείς σχεδόν δεν ξέρει, εκτός απ'τους ελάχιστους που μ'έχουν ψηλαφίσει ως το βάθος. 




κι είναι σαν να περιμένεις λίγο το ριζικό σου. Και αυτό είναι που δεν καταλαβαίνω.

σαν να περιμένεις πως ως δια μαγείας κάποιος θα αναρωτηθεί για σένα πως μπορεί 
να έχεις τόσα φανταστικά πράγματα να χαρίσεις 
και να αποκαλύψεις 
να διηγηθείς 
να μοιράσεις
να μοιραστείς

Πως και από που και ως που να περιμένεις να ανακαλυφθείς; 

matches

Love poem

We have plenty of matches in our house.
We keep them on hand always.
Currently our favorite brand is Ohio Blue Tip,
though we used to prefer Diamond brand.
That was before we discovered Ohio Blue Tip matches.
They are excellently packaged,
sturdy little boxes with dark and light blue and white labels
with words lettered on the shape of a megaphone,
as if to say even louder to the world,
"Here is the most beautiful match in the world,
its one and a half inch soft pine stem capped
by a grainy dark purple head, so sober and furious
and stubbornly ready to burst into flame,
lighting, perhaps, the cigarette of the woman you love,
for the first time, and it was never really the same after that.
All this will we give you."
That is what you gave me,
I became the cigarette and you the match,
or I the match and you the cigarette,
blazing with kisses that smolder toward heaven.

- Ron Padgett